เพลงเพื่อชีวิตคืออะไร

‘เพลงเพื่อชีวิต’ เป็นแนวเพลงอีกหนึ่งประเภทที่ได้รับความนิยมในวงกว้าง สำหรับในประเทศไทยถือกำเนิดขึ้นใน รัชสมัยพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช รัชกาลที่ 9 แรกเริ่มเดิมทีเพลงประเภทนี้มีเนื้อหากล่าวถึงวิถีชีวิตของมนุษย์ โดยเฉพาะชนชั้นล่าง เนื้อหาส่วนใหญ่กล่าวถึง ความยากลำบากในการดำเนินชีวิต, การถูกเอาเปรียบในการทำงาน เป็นต้น เพลงเพื่อชีวิตในยุคถือกำเนิด ส่วนใหญ่จะเป็นเพลงลูกทุ่ง เช่น น้ำมันมีน้อยใช้สอยอย่างประหยัด ของสรวง สันติ, เป็นแฟนคนจน ไมค์ ภิรมย์พร, กลิ่นโคนสาบควาย ของ คำรณ สัมบุญณานนท์, น้ำตาอีสาน ของ สายัณห์ สัญญา เป็นต้น
ต่อมาเพลงเพื่อชีวิตในประเทศไทยเริ่มได้รับความนิยมในวงกว้าง หลังจากเกิดเหตุการณ์สะเทือนขวัญ 14 ตุลาคม พ.ศ. 2516 ซึ่งคราวนี้เนื้อหาของบทเพลงไม่ได้บอกเล่าเรื่องราวชีวิตของคนชั้นล่างเท่านั้น หากแต่ยังตีแผ่การเรียกร้องประชาธิปไตยรวมทั้งจิกกัดการเมืองอีกด้วย นอกจากนี้แนวดนตรีจากเดิมที่เป็นลูกทุ่ง ก็เปิดกว้างขึ้นกลายเป็นแนว Acoustic หรือ Rock โดยได้รับอิทธิพลมาจากศิลปินต่างประเทศ เช่น Bob Dylan, Bob Dylan, Neil young เป็นต้น
โดยเพลงเพื่อชีวิตบางเพลงมักมีการนำสไตล์ของดนตรีตะวันตกเข้ามาเช่นกัน เช่นเพลงแนว Ballad ซึ่งนำจังหวะของดนตรีไทยผสมผสานเข้าไป เซ่น สามช่า, หมอลำ, ลูกทุ่ง เป็นต้น ทำให้มีกลิ่นของดนตรีคลาสสิกไทยด้วย สำหรับ เพลงเพื่อชีวิตในยุคแรกๆ จะเป็นดนตรี Folk ตะวันตกโดยการใช้เครื่องดนตรี Acoustic ต่อมาก็ได้มีการเพิ่มดนตรี Rock เข้ามา ใช้เครื่องดนตรีอย่าง กีตาร์ไฟฟ้า, เบส และกลองชุด อีกทั้งศิลปินบางคนยังได้รับอิทธิพลของ Reggae – Ska ตลอดจนมีการนำแนว Latin มาผสมบ้าง หรือศิลปินบางกลุ่มก็ใช้เครื่องดนตรีไทยเข้ามาผสมผสานเพื่อสร้างเอกลักษณ์ และความแปลกใหม่ เช่น พิณ, ขลุ่ย, ซออู้ เป็นต้น เพลงเพื่อชีวิตแยกตัวออกมาจากเพลงไทยสากลอย่างชัดเจน
โดยวงดนตรีเพื่อชีวิตที่มีชื่อเสียงในประเทศไทย เช่น คาราวาน, HAMMER เป็นต้น ตั้งแต่เพลงเพื่อชีวิตถือกำเนิดขึ้นมา มันไม่ใช่แค่เกิดกระแสในช่วงเวลานั้น แต่มันยังได้รับความนิยมเรื่อยมาจนกระทั่งปัจจุบัน ถึงแม้กระแสจะเบาไปบ้างแต่ก็ยังคงอยู่ยืนยง ไม่เสื่อมคลาย โดยวงดนตรีและนักร้องเพื่อชีวิตที่มีชื่อเสียงในปัจจุบัน เช่น วงคาราบาว, พงษ์สิทธิ์ คำภีร, พงษ์เทพ กระโดนชำนาญ, มาลีฮวนน่า เป็นต้น นอกจากนี้ยังมีศิลปินบางคนที่ไม่ได้ทำเพลงเพื่อชีวิตอย่างเต็มตัว หากแต่เนื้อหาของเพลงสื่อออกมามีเนื้อหาคล้ายคลึง เช่น จรัล มโนเพ็ชร, เสือ ธนพล อินทฤทธิ์, หนู มิเตอร์, พลพล พลกองเส็ง, กะท้อน, สิบล้อ เป็นต้น